Wat is een Stratovulkaan, creatie en gevaren

Wat is een Stratovulkaan, creatie en gevaren. Vulkanen worden gevormd door de immense hitte en druk die zich diep in de aardkorst opbouwt, en wanneer deze druk wordt vrijgegeven, kan dit leiden tot een spectaculair en adembenemend vertoon van de kracht van de natuur. Deze wonderen van de natuur zijn er in verschillende soorten en maten, van kleine, zachte sintelkegels tot enorme schildvulkanen die honderden vierkante kilometers kunnen beslaan. Ze zijn over de hele wereld, van de ijzige toendra van Antarctica tot de weelderige regenwouden van Hawaï.

Hoewel alle vulkanen een aantal gemeenschappelijke kenmerken delen, zijn er verschillende soorten vulkanen, elk met hun unieke kenmerken en uitbarstingsstijlen. Een van de meest interessante soorten vulkanen is de stratovulkaan, ook wel bekend als een samengestelde vulkaan. Deze vulkanen zijn enkele van de krachtigste en meest destructieve op aarde en zijn verantwoordelijk geweest voor enkele van de meest catastrofale vulkaanuitbarstingen in de geschiedenis.

Stratovulkanen zijn meestal steil en conisch van vorm en stijgen duizenden meters de lucht in. Ze zijn samengesteld uit afwisselende lagen lava, as en andere vulkanische materialen en hun uitbarstingen kunnen ongelooflijk explosief zijn.

Betekenis van stratovulkaan

Een stratovulkaan, ook bekend als een samengestelde vulkaan, is een grote, ruige vulkaan die wordt gekenmerkt door zijn explosieve uitbarstingen. Deze vulkanen zijn meestal samengesteld uit afwisselende lagen lava, as en andere vulkanische materialen. Ze kunnen enkele duizenden meters hoog worden en worden meestal gevonden in de buurt van de grenzen van tektonische platen.

Hoe worden stratovulkanen gevormd?

Stratovulkanen vormen zich wanneer magma, as en andere vulkanische materialen door de aardkorst omhoog worden geperst en tijdens een uitbarsting van de top van de vulkaan worden uitgeworpen. De lava die door stratovulkanen wordt uitgestoten, is meestal dik en stroperig, wat betekent dat het niet ver van de top van de vulkaan stroomt. Deze dikke lava kan zich ophopen rond de opening en een kegelvormige berg vormen die we herkennen als een stratovulkaan.

Stratovulkanen worden meestal gevonden in de buurt van de grenzen van tektonische platen, omdat het in deze gebieden is dat de aardkorst het meest kwetsbaar is om uit elkaar te worden getrokken of geduwd. Als gevolg hiervan is de kans groter dat magma in deze gebieden door de korst stijgt, wat resulteert in de vorming van stratovulkanen.

Gevaren: Wat is een Stratovulkaan

Wanneer een stratovulkaan uitbarst, kan het enorme hoeveelheden as, gas en gesmolten gesteente vrijgeven, die kilometers ver kunnen reizen en wijdverspreide vernietiging kunnen veroorzaken.

Ondanks hun destructieve potentieel zijn stratovulkanen ook enkele van de mooiste natuurlijke wonderen van de aarde. Hun torenhoge pieken en symmetrische vormen kunnen hun adem benemen, en ze zijn vaak omringd door weelderige bossen en dieren in het wild. Veel van deze vulkanen zijn populaire toeristische bestemmingen geworden en trekken bezoekers van over de hele wereld aan die zich komen vergapen aan hun natuurlijke schoonheid.

Wetenschap

Naast hun esthetische aantrekkingskracht zijn stratovulkanen ook belangrijke objecten van wetenschappelijke studie. Door deze vulkanen en hun uitbarstingen te bestuderen, kunnen wetenschappers meer te weten komen over de innerlijke werking van de aardkorst en beter begrijpen hoe vulkanische activiteit onze planeet kan beïnvloeden. Ze kunnen deze kennis ook gebruiken om betere methoden te ontwikkelen om vulkaanuitbarstingen te voorspellen en hun potentiële impact te beperken.

Kenmerken

• Steile hellingen: Stratovulkanen hebben steile, conische hellingen die duizenden meters de lucht in stijgen. Dit komt omdat hun uitbarstingen meestal explosief zijn en dikke lagen as en lava produceren die zich ophopen rond de ventilatieopening.
• Composiet structuur: Stratovulkanen worden samengestelde vulkanen genoemd omdat ze zijn opgebouwd uit lagen van verschillende soorten vulkanisch materiaal. Deze lagen kunnen as, puimsteen, lavastromen en vulkanische bommen omvatten.
• Explosieve uitbarstingen: Stratovulkanen staan bekend om hun explosieve uitbarstingen, die ongelooflijk destructief kunnen zijn. Wanneer deze vulkanen uitbarsten, kunnen ze enorme hoeveelheden as, gas en gesmolten gesteente vrijgeven, die kilometers kunnen reizen en wijdverspreide verwoesting kunnen veroorzaken.
• Zure lava: Lava van dit soort vulkanen is meestal dik en stroperig, wat betekent dat het niet ver stroomt voordat het afkoelt en verhardt. Dit type lava is ook zuur, waardoor het gevaarlijker is dan basaltische lava van schildvulkanen.
• Krater: Een ander opvallend kenmerk is dat ze meestal een grote krater op hun top hebben, gevormd door het ingestorte materiaal van eerdere uitbarstingen. Deze krater kan enkele honderden meters breed zijn en kan soms een lavakoepel of een klein meer in de krater bevatten.
• Composiet kegels: Zoals de naam al doet vermoeden, bestaan samengestelde vulkanen uit verschillende kegels of schoorstenen die in de loop van de tijd zijn uitgebarsten. Deze kegeltjes kunnen worden gezien als verschillende lagen in de structuur van de stratovulkaan.

Soort lava

De typische lava van stratovulkanen is andesitisch. Andesitische lava is een soort dikke, stroperige lava, rijk aan silica en andere mineralen, waardoor het zuurder is dan de basaltische lava die meestal wordt geassocieerd met schildvulkanen. Omdat andesitische lava zo dik is, stroomt het niet ver van de schoorsteen voordat het afkoelt en verhardt, wat kan resulteren in de vorming van steile kegels rond de schoorsteen van de vulkaan.

Van andesitische lava is ook bekend dat het explosieve uitbarstingen produceert, kenmerkend voor stratovulkanen. Wanneer andesitische lava uitbarst, kan het zich mengen met water, gas en andere materialen om pyroclastische stromen, aswolken en andere vulkanische gevaren te produceren. Deze explosieve uitbarstingen kunnen ongelooflijk destructief zijn en wijdverspreide schade aan omliggende gebieden veroorzaken, dus het is belangrijk om stratovulkanen goed in de gaten te houden voor tekenen van activiteit.

Beroemde stratovulkanen

Fujiberg – Japan

Mount Fuji is misschien wel een van de beroemdste stratovulkanen ter wereld. Gelegen op het eiland Honshu in Japan, is het de hoogste berg van het land en een UNESCO-werelderfgoed. De laatste uitbarsting van de berg Fuji vond plaats in 1707.

Mount Fuji, ook bekend als Fuji-san, is een stratovulkaan in Japan. Het is de hoogste berg van Japan, met 3.776,24 meter hoog, en een van de meest emblematische symbolen van het land. Mount Fuji ligt op Honshu, het grootste eiland van Japan, en is zichtbaar vanuit Tokio, dat ongeveer 100 kilometer (62 mijl) naar het oosten ligt.

Het is een slapende vulkaan. Het is een populaire bestemming voor wandelaars en klimmers, en veel bezoekers proberen de top te bereiken tijdens het zomerklimseizoen. De berg heeft verschillende klimroutes, van gemakkelijk tot moeilijk, en klimmers wordt geadviseerd om voorbereid te zijn op de kou en veranderende weersomstandigheden.

Naast zijn natuurlijke schoonheid speelt mount Fuji al eeuwenlang een belangrijke culturele rol in Japan. Het is het onderwerp geweest van talrijke kunstwerken, literatuur en poëzie, en is uitgeroepen tot een UNESCO World Heritage Site voor zijn culturele betekenis. De berg wordt ook als heilig beschouwd in de Japanse Shinto-religie en veel bezoekers nemen deel aan religieuze rituelen of zoeken de zegeningen van de berggod.

Mount St. Helens – Verenigde Staten

Mount Saint Helens is een stratovulkaan in de Amerikaanse staat Washington, en valt bestuurlijk gezien onder Skamania County. Het maakt deel uit van het Cascade Volcanoes-gebergte in de Pacific Northwest-regio van de Verenigde Staten.

De vulkaan staat bekend om zijn catastrofale uitbarsting op 18 mei 1980, die een van de meest destructieve vulkanische gebeurtenissen in de Amerikaanse geschiedenis was. De uitbarsting zorgde ervoor dat de bergtop instortte, waardoor een enorme aardverschuiving ontstond en een kolom van as en gas van meer dan 80.000 voet hoog werd gestuurd. De explosiezone, een gebied van 230 vierkante mijl rond de vulkaan, werd volledig verwoest en 57 mensen verloren hun leven.

Na de uitbarsting veranderde het landschap rond Mount Saint Helens drastisch. De top van de vulkaan kromp 1.300 voet en een nieuwe lavakoepel begon zich in de krater te vormen. Tegenwoordig is Mount St. Helens nog steeds een actieve vulkaan, waarvan de laatste uitbarsting plaatsvond in 2008.

Het gebied rond Mount St. Helens maakt nu deel uit van het Mount St. Helens National Volcanic Monument, beheerd door de U.S. Forest Service. Het monument omvat verschillende bezoekerscentra, wandelpaden en andere attracties waarmee bezoekers meer te weten kunnen komen over de geologie, geschiedenis en huidige activiteit van de vulkaan.

Vesuvius – Italië

De Vesuvius, of Monte Vesuvius in het Italiaans, is een stratovulkaan gelegen in de Golf van Napels, in Campanië (Italië). Het staat bekend om zijn uitbarsting in 79 na Christus, die de steden Pompeii, Herculaneum en andere nabijgelegen nederzettingen begroef onder enkele meters as en puimsteen. Sinds de uitbarsting in 79 na Christus is de Vesuvius verschillende keren uitgebarsten, voor het laatst in 1944.

De Vesuvius is een van de gevaarlijkste vulkanen ter wereld vanwege de nabijheid van dichtbevolkte gebieden, met meer dan 3 miljoen mensen die binnen een straal van 30 kilometer van de vulkaan wonen. Het is ook een van de weinige vulkanen op het Europese continent die in de vorige eeuw zijn uitgebarsten.

Ondanks zijn gevaarlijkheid is de Vesuvius een populaire toeristische bestemming, met wandelpaden en een weg die naar de krater leidt. De vulkaan en zijn omgeving maken deel uit van het Nationaal Park Vesuvius, opgericht in 1995 om het natuurlijke en culturele erfgoed van het gebied te beschermen.

Pinatubo

Mount Pinatubo is een actieve stratovulkaan op het eiland Luzon, Filipijnen. Het ligt op de drievoudige grens van de provincies Zambales, Tarlac en Pampanga.

In 1991 barstte Mount Pinatubo uit in een van de grootste vulkaanuitbarstingen van de twintigste eeuw, die grote gevolgen had voor de omgeving. De uitbarsting veroorzaakte wijdverspreide vernietiging en verlies van mensenlevens, waaronder de ontheemding van meer dan een miljoen mensen en de dood van honderden.

Na de uitbarsting veranderde het omringende landschap drastisch, met de aanleg van een caldera en meer. In de loop van de tijd heeft het gebied zich echter hersteld en is het nu een populaire toeristische bestemming vanwege zijn unieke landschap en geologische geschiedenis.

Een beroemde dezer dagen is de Nevado del Ruiz-vulkaan, in Colombia, die al ongeveer een decennium op intermitterende oranje waarschuwingen staat, wat betekent dat wordt gevreesd dat hij op elk moment kan uitbarsten.

Vulkanische bommen

Vulkanische bommen zijn een soort fragment van vulkanisch gesteente dat tijdens een uitbarsting uit een vulkaan wordt geworpen. Ze worden normaal gesproken gevormd uit gesmolten lava die in de lucht wordt uitgeworpen en vervolgens stolt terwijl ze nog steeds in de vlucht zijn.

Vulkanische bommen kunnen in grootte variëren van kleine fragmenten ter grootte van kiezels tot grote rotsblokken met een gewicht van enkele tonnen. Ze kunnen druppelvormig, bolvormig of zelfs haltervormig zijn, en hun vormen zijn afhankelijk van hoe ze zijn gevormd en het type magma dat ze heeft geproduceerd.

Wanneer een vulkanische bom uit een vulkaan wordt geworpen, kan deze een aanzienlijke afstand van de krater afleggen en enkele kilometers verderop landen. Als de bom nog steeds heet en gesmolten is wanneer hij landt, kan hij branden veroorzaken en vegetatie ontsteken. Als het een grote pomp is, kan deze aanzienlijke schade aan gebouwen en infrastructuur veroorzaken.

Ondanks hun potentieel destructieve aard zijn vulkanische bommen ook van groot wetenschappelijk belang. Door de samenstelling en vorm van de bommen te bestuderen, kunnen vulkanologen inzicht krijgen in het type uitbarsting dat ze heeft geproduceerd, het type magma dat uitbarstte en de omstandigheden in de vulkaan vóór de uitbarsting.

Lahar

Een lahar is een soort vulkanische modder- of puinstroom die optreedt wanneer vulkanisch materiaal, zoals as, gesteente en pyroclastische afzettingen, verzadigd raakt met water en tijdens of na een uitbarsting langs de hellingen van een vulkaan stroomt.

Lahars kunnen worden veroorzaakt door zware regenval, smeltende of smeltende gletsjers of ijskappen op de hellingen van een vulkaan. Ze kunnen ook worden veroorzaakt door het instorten van een vulkanische koepel of kratermeer, waardoor grote hoeveelheden water en vulkanisch materiaal kunnen vrijkomen.

Lahars kunnen zich met hoge snelheid en grote afstanden verplaatsen en kunnen extreem destructief zijn. Ze kunnen stenen, bomen en ander puin wegslepen en gebouwen, bruggen en infrastructuur vernietigen. Ze kunnen ook aanzienlijk verlies van mensenlevens veroorzaken, omdat mensen verrast kunnen zijn door hun plotselinge verschijning.

Vulkanologen houden de vulkaanactiviteit nauwlettend in de gaten om het potentieel voor lahars te identificeren en werken samen met lokale autoriteiten om evacuatieplannen en waarschuwingssystemen te ontwikkelen om mensen in risicogebieden te beschermen.

Effecten op klimaat en atmosfeer

Een van de belangrijkste manieren waarop stratovulkanen het klimaat en de atmosfeer kunnen beïnvloeden, is door hun vulkanische asemissies. Wanneer een stratovulkaan uitbarst, kan het enorme hoeveelheden vulkanische as in de atmosfeer vrijgeven, die honderden of zelfs duizenden kilometers kan afleggen. Deze as kan een aanzienlijke invloed hebben op het klimaat door zonlicht terug te reflecteren in de ruimte en een verkoelend effect op het aardoppervlak te veroorzaken. Daarnaast kan vulkanische as ook ademhalingsproblemen veroorzaken voor mens en dier, evenals schade aan gewassen en infrastructuur.

Een andere manier waarop stratovulkanen het klimaat kunnen beïnvloeden, is door hun zwaveldioxide-emissies. Wanneer zwaveldioxide in de atmosfeer wordt vrijgegeven, kan het zich combineren met waterdamp om zwavelzuuraërosolen te vormen, die zonlicht kunnen reflecteren en een afkoelend effect op het aardoppervlak kunnen veroorzaken. Zwavelzuuraërosolen kunnen echter ook negatieve effecten hebben op de menselijke gezondheid, waardoor ademhalings- en andere gezondheidsproblemen ontstaan.

Naast hun directe impact op het klimaat en de atmosfeer, kunnen stratovulkanen ook bijwerkingen veroorzaken die het milieu kunnen beïnvloeden. Vulkanische as en andere materialen kunnen bijvoorbeeld aardverschuivingen en lahars (een soort vulkanische modderstroom) veroorzaken, die de infrastructuur kunnen beschadigen en verlies van mensenlevens kunnen veroorzaken. Dit soort verschijnselen kunnen ook op lange termijn gevolgen hebben voor ecosystemen, de bodemsamenstelling veranderen en de verspreiding van planten- en diersoorten beïnvloeden.

Bibliografie gebruikt in dit bericht

1. Franciscus, P., & Oppenheimer, C. (2003). Vulkanen. Oxford University Press.
2. Hildreth, W., & Fierstein, J. (2012). De Novarupta-Katmai uitbarsting van 1912 – grootste uitbarsting van de twintigste eeuw: honderdjarige perspectieven. Us Geological Survey Professional Paper, 1791, 1-131.
3. Pierson, T. C., Janda, R. J., & Schilling, S. P. (2014). Vulkanische gevaren en luchtvaartveiligheid: lessen uit het afgelopen decennium. Tijdschrift voor Toegepaste Vulkanologie, 3(1), 1-18.
4. Siebert, L., Simkin, T., & Kimberly, P. (2011). Vulkanen van de wereld. Universiteit van Californië Press.
5. Vonken, R. S. (2003). Vulkanische activiteit: grenzen en uitdagingen in voorspelling, voorspelling en risicobeoordeling. Filosofische transacties van de Royal Society of London. Serie A: Wiskundige, Fysische en Technische Wetenschappen, 361(1810), 1813-1828.
6. Grondbewerking, R. I. (1982). Vulkanen. Wetenschappelijk Amerikaans, 246(6), 70-86.
7. Walker, G. P. (1980). De Taupo uitbarsting, Nieuw-Zeeland. I. Algemene aspecten. Filosofische transacties van de Royal Society of London. Serie A, Wiskundige en Natuurwetenschappen, 294(1411), 103-121.

Relevante webgrafie

USGS Volcanic Hazard Program: https://www.usgs.gov/natural-hazards/volcano-hazards
Het USGS Volcanic Hazard Program biedt informatie over vulkanische activiteit en risico’s, inclusief die in verband met stratovulkanen. De website bevat real-time bewakingsgegevens, kaarten en andere bronnen.

Global Volcanism Program: https://volcano.si.edu/
Het Global Volcanism Program is een database van actieve en uitgedoofde vulkanen van over de hele wereld, waaronder stratovulkanen. De website biedt informatie over specifieke vulkanen, inclusief hun eruptieve geschiedenis en kenmerken.

Smithsonian Instituut: https://www.si.edu/
De website van het Smithsonian Institution bevat een sectie over vulkanen en vulkanische activiteit. De site biedt informatie over vulkanische gevaren, monitoring en onderzoek, evenals links naar educatieve bronnen.

NASA Earth Observatory: https://earthobservatory.nasa.gov/topics/volcanoes
NASA’s Earth Observatory-website bevat een sectie over vulkanen, met satellietbeelden, animaties en andere bronnen met betrekking tot vulkanische activiteit. Het biedt ook informatie over vulkanische risico’s en hun impact op het klimaat en de samenleving.

Geology.com: https://geology.com/volcanoes/
De website biedt Geology.com een uitgebreid overzicht van vulkanen, waaronder stratovulkanen. Het bevat informatie over vulkanische activiteit, uitbarstingen en risico’s, evenals kaarten en educatieve bronnen.

Deze websites bieden diverse informatie over stratovulkanen, waaronder hun kenmerken, uitbarstingen, gevaren en effecten op het milieu en de samenleving.

Edities 2018-2023

Lees ook: Hoeveel supervulkanen zijn er in de wereld? Lijst;

This post is also available in: English (Engels) Français (Frans) Deutsch (Duits) Español (Spaans) Dansk (Deens) Nederlands Svenska (Zweeds) Italiano (Italiaans) Português (Portugees, Portugal)